Khu du chỉ Óc Eo này là những gì còn sót lại của nền văn hóa Phù Nam, là chứng tích cho một thời đại huy hoàng đã từng tồn tại trên mảnh đất hình chữ S. Mặc dù ngày nay nền văn hóa Phù Nam đã lụi tàn, nhưng những di chỉ còn sót lại của nó vẫn cho ta hiểu biết thêm về cuộc sống của tổ tiên mình.
An Giang, Kiên Giang và Đồng Tháp là những nơi người ta phát hiện ra nhiều di chỉ cổ của vương quốc Phù Nam, trong đó An Giang là vùng xuất hiện các di chỉ dày đặc. Khu di chỉ Óc Eo nằm ở huyện Thoại Sơn, thuộc vùng núi Ba Thê này đã được xác định là một thị trấn cảng khá nhộn nhịp của vương quốc Phù Nam, nơi đây là nơi giao thương giữa Phù Nam và các nước lân cận như Mã Lai, Ấn Độ…
Hiện nay, khu di tích nằm trên địa bàn thị trấn Óc Eo, tổng diện tích quy hoạch và bảo tồn khoảng 433,1ha, gồm: di tích Óc Eo nằm trên cánh đồng Óc Eo, tiếp giáp phía đông, đông nam núi Ba Thê và di tích Ba Thê nằm trên sườn – chân núi phía bắc, phía đông nam núi Ba Thê.
Đến với khu di chỉ Óc Eo bạn sẽ có cơ hội được quan sát các di vật, hiện vật và hệ thống các vết tích của nơi đây từ xa xưa. Chắc chắn những dấu tích còn sót lại này sẽ cho bạn những trải nghiệm văn hóa vô cùng đặc biệt của vùng đất An Giang xưa cũng như những giá trị văn hóa đặc biệt gắn liền với quá trình phát triển của vùng đồng bằng Sông Cửu Long màu mỡ.
Óc Eo là di chỉ được nhiều người biết đến với tên gọi của một khu di tích có nhiều hiện vật được tìm thấy nơi đây là mang đậm dấu ấn nhà nước Phù Nam. Là một quốc gia lớn mạnh nhất khu vực Đông Nam Á hình thành khoảng 2.000 năm trước, nơi đây còn sót lại hiện vật và dấu vết của một di sản quý báu cho những nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa nước ta.
Di tích kiến trúc trong văn hóa Óc Eo gồm di tích cư trú, kiến trúc đền tháp và mộ táng. Vật liệu xây dựng gồm gỗ, gạch, đá: dấu tích các cọc nhà sàn và được trang trí hoa văn, phế tích hay nền móng đền tháp thờ hoặc đền tháp – mộ táng.
Gỗ và đá là nguyên vật liệu cư dân bản địa quen dùng từ thời tiền sử còn gạch là vật liệu mới do tiếp thu kỹ thuật của Ấn Độ từ đầu công nguyên. Vật liệu đá có kích thước rất lớn, tham gia vào các công trình là bộ phận của kiến trúc chứ không chỉ là các chi tiết trang trí, được lắp ghép – kết nối bằng kỹ thuật chốt mộng. Hầu hết phế tích là bộ phận của kiến trúc chứ không chỉ là các chi bình đồ hình vuông, nền móng dày đến hơn 1m xây bằng gạch, đất sét và đá sỏi để có thể chịu lực của công trình đồ sộ bên trên.
Các nhà khảo cổ học Việt Nam đã phát hiện được loại hình mộ táng mà trước đây các học giả Pháp chưa biết đến. Đó là các huyệt mộ hình vuông, hình chữ nhật hay hình phễu, bên trên ốp gạch hay lát đá tạo thành bề mặt khá bằng phẳng. Trong các huyệt mộ có cát trắng lẫn nhiều hiện vật quý giá như các mảnh vàng chạm khắc những biểu tượng của Bà La Môn hay Phật giáo, đồ trang sức, một số đồ tùy táng khác.
Phần lớn di tích Óc Eo chỉ còn là phế tích nền móng công trình. Có thể nói, giá trị văn hóa – lịch sử của di tích này vô cùng quan trọng cung cấp tư liệu xác thực về một thời kỳ lịch sử mà tài liệu chữ viết còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, đây còn là bằng chứng của những lớp cư dân đầu tiên đã cải tạo đồng bằng sông Cửu Long để sinh sống và phát triển trong giai đoạn dài.
So với nhiều di tích khảo cổ, khu di tích Ba Thê – Óc Eo là nơi phát hiện số lượng lớn di vật nhiều loại hình, từ vật dụng sinh hoạt trong di chỉ cư trú đến vật dâng cúng quý giá trong các đền tháp, vật tùy táng linh thiêng trong những ngôi mộ, từ các phế tích kiến trúc đền tháp và tượng thờ, di tích cư trú… Tổng thể di tích và di vật phản ánh quá trình tụ cư, hoạt động kinh tế – văn hóa – tôn giáo và các mối quan hệ giao lưu trong một thời gian dài khoảng 10 thế kỷ.
 |
| Chùa Linh Sơn An Giang – Linh Sơn Cổ tự, ngôi chùa được xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia. |
Đến Óc Eo, huyện Thoại Sơn du khách còn có thể ghé thăm chùa Linh Sơn hay còn gọi là “Chùa Phật 4 tay”, ngôi chùa cổ nhất của huyện Thoại Sơn. Trong chùa đang lưu giữ 2 loại hiện vật khá độc đáo của nền văn hóa Óc Eo là tượng thần Vishnu và 2 bia đá có khắc minh văn Sanskrit cổ. Ngôi chùa này được xếp hạng là Di tích lịch sử cấp quốc gia, nằm trong quần thể Di tích Văn hóa quốc gia đặc biệt Óc Eo – Ba Thê.
Khu di tích Óc Eo – Ba Thê với những thế mạnh đặc trưng và tiềm năng hiện có sẽ là điểm đến có sức hút đặc biệt với ngành du lịch.
